İshal nedir?
Nasıl oluşur?
Nasıl tedavi edilir?

İshal, dünyada her yıl milyonlarca çocuğu etkilemektedir. Çoğu vakada selim bir seyir izler, fakat sıklığı ve bazen ölümcül olabilecek sonuçlarının olması nedeni ile ciddi bir halk sağlığı problemidir. İshalin ileride daha ciddi hastalıklara yol açmaması için yapılacaklara dikkat çeken Amerikan Hastanesi Pediatri Bölümü’nden Dr. Özlem Ekiz Yörükalp, hastalık ile ilgili sorulara verdiği yanıtlar şu şekilde:

İshal nedir?
İshal, dışkılama sayısında artışla beraber, dışkının şekilsiz, sulu bir hal alması olarak tarif edilir. İshalde barsak hareketleri artar, normal süreden daha sık aralıklarla dışkılama olur. İshalin en sık nedeni ağız yoluyla alınan mikroplardır, ancak başta antibiyotikler olmak üzere çeşitli ilaçlar, çeşitli mide-barsak hastalıkları, stres gibi duygusal durumlar da ishale sebep olabilir. Mikrobik ishallerde çeşitli virüsler, bakteriler veya parazitler etken olabilir. Bu mikroplar sıklıkla, kirli suların içilmesi veya bu sularla bulaşık, iyi temizlenmemiş gıdaların tüketilmesi ile veya bozuk gıdalarla vücuda girerler ve dışkı ile dışarı atılırlar. Bu dışkıların bulaştığı tüm maddeler (bazen oyuncaklar bile) ishalin bulaşmasında etken olabilirler, bazen salgınlar yaparlar. En önemli korunma yöntemi, ellerin sık sık yıkanması, yiyeceklerin, içme sularının ve ortamın temizliğine dikkat edilmesidir.

İshal nasıl oluşur?
Mikroplar vücuda girdikten sonra, bir kısmı barsak duvarında iltihap oluşturarak hem barsak hareketlerini arttırır, hem de barsağa su ve iltihabi hücrelerin geçişine neden olur; bir kısmı da barsakta iltihap yapmadan, salgıladıkları toksin denilen zehirli maddelerin etkisi ile su ve tuz geçişini arttırarak ishale neden olur. En önemli belirti, dışkılama sayısının artması, dışkı kıvamı ve içeriğinin değişmesidir. Dışkı bazen çok bol ve sulu, bazen de yumuşak kıvamlı ama sümüklü ve kanlıdır. Kanlı ishallere dizanteri denir. İshallere kusma ve ateş eşlik edebilir.

Nasıl tedavi edilir?
İshal tedavisinde asıl amaç vücuttan olan su ve tuz kaybını yerine koymaktır. İshalin hafif olduğu, kusmanın çok olmadığı hastalarda, genellikle ağızdan sulu gıdaların bolca alınması ile klinik tablo atlatılır. İshal düzelene kadra mide ve barsakları rahatsız etmeyecek, ishali azaltacak, posasız gıdalar tercih edilir. Az yağlı makarna, pirinç pilavı, haşlanmış patetes, haşlanmış et veya tavuk, ızgara köfte, muz, elma, havuç, kraker, galeta, tostlar, beyaz peynir, yoğurt, ayran ve alabildiği kadar su verilebilir. İshallerin çok az bir kısmında tedavide antibiyotikler gereklidir, mutlaka doktor kontrolünde alınmalıdır. Bazen doktorunuz bir barsak antiseptiği veya iyileşmeyi hızlandıracak ilaçlar veya tuz-şeker karışımları önerebilir. Mikrobik ishallerde barsak hareketlerinin ilaçlarla durdurulması önerilmez.

Ne zaman doktorunuzu aramalısınız?
Eğer bebeğiniz 6 ayın altında ise veya aşağıdakilerden biri varsa doktorunuzu arayınız:

Dışkıda kan
Sık kusma
Karın ağrısı
İdrar miktarında azalma (günde altıdan az bez ıslanıyorsa)
Ağlarken göz yaşı yoksa, gözler çukurlaşmışsa
Sıvı alımında azalma, iştahsızlık, aşırı susuzluk
Yüksek ateş (39 dereceden fazla)
Kuru yapışkan ağız
Kilo kaybı

Amerikan Hastanesi
Pediatri Bölümü
Dr. Özlem Ekiz Yörükalp